Braille Alfabesi, görme engellilerin okumalarını ve yazmalarını sağlamak amacıyla geliştirilmiş olan bir yazı sistemidir. Harfler ve noktalama işaretleri, bir dikdörtgen üzerinde yer alan iki sütunda bulunan ve yukarıdan aşağıya doğru 3 sıra halinde yerleştirilen, kabartılmış 6 noktadan oluşan tabloların farklı kombinasyonlar oluşturmasıyla ifade edilir. 6 noktanın her birisinin işaretli olması ya da işaretli olmaması durumları söz konusu olduğundan, 26 tane yani 64 tane kombinasyon söz konusudur. Dolayısıyla Braille alfabesi kullanılarak harfler, rakamlar ve noktalama işaretlerini gösteren karakterlerin hepsi yazılabilir. Bu şekilde hazırlanan metinleri okumak isteyenlerin Braille Alfabesini öğrenmeleri yeterli olacaktır.
Braille Alfabesi
Braille Alfabesi İle Metinler Hazırlamak
Braille Alfabesi ile hazırlanan metinleri okuma konusu ile ilgili herhangi bir soru olacağını sanmıyoruz. Bu konuda en çok merak edilen husus ise Braille Alfabesi ile yazmak olarak görünüyor. Braille Alfabesi ile yazı yazmak amacıyla bir çivi kullanmak ya da kalemle, benzeri bir aletle kartonu delerek çeşitli metinler oluşturmak mümkündür. Ama Braille Alfabesiyle yazı yazmanın ve hazırlanan metinlerin başka kimseler tarafından kolay şekilde anlaşılabilmesinin en mantıklı yolu, ‘Braille Alfabesi tableti’ gibi isimlerle bilinen ve plastikten ya da metalden yapılan aleti kullanmak olacaktır.
Braille Alfabesiyle yazı yazmak için Braille tableti ve çivi kalemi/kabartma kalemi olarak bilinen araçlardan faydalanabilirsiniz.
Bu tableti bir şablona benzetmek mümkündür. Tablet, birbirlerine menteşe ile tutturulmuş olan iki plakadan meydana gelmektedir. Bu iki plaka birbirlerine tutturulmadan önce aralarına kabartma yazı kartonu yerleştirilir. Ucu sivri, çiviye benzeyen kalemle karton delinir ve Braille alfabesinde yer alan karakterler (harfler, rakamlar, noktalama işaretleri) kartona işlenmiş olur. Kullanılan kâğıt kalın ve bastırıldığında noktaların hissedilmesini sağlayan bir materyal.
Kabartma kalemi
Braille Alfabesi ile yazı yazmanın daha kolay ve hızlı bir yolu ise bu alfabedeki altı noktaya karşılık gelmek üzere altı tuşu bulunan özel kabartma yazı daktilosunu kullanmaktır. 1892’de Illinois Körler Okulu’nun yöneticisi Frank H. Hall tarafından geliştirilen daktilo, görme engelliler için daha kolay şekilde metin hazırlama imkânı sunmaktadır.
Altı Tuşlu Özel Kabartma Yazı Daktilosu ile de Braille alfabesinin kullanıldığı metinler hazırlanabilir.
Görme engelliler için hazırlanan kabartma kitaplar ise özel matbaa makineleri kullanarak hazırlanır. Bilgisayarlara bağlanarak kullanılan Braille yazıcılar da yine bu metinleri hazırlama amacıyla kullanılabilen araçlardır.
Braille alfabesi ile yazılmasını sağlayan özel bilgisayar yazıcıları mevcuttur.
Braille Alfabesini Okumak ve Yazmak
Braille Alfabesini okuyabilmek için tabi ki alfabenin gösterdiği karakterleri öğrenmek gerekecektir. Harfleri ve rakamları ifade eden işaretlerin yanı sıra sıradaki karakterin başına geldiğinde onları farklı biçimde algılamanızı sağlayan sayı, büyük harf, başlık, konuşma işareti, şiir işareti ve elbette noktalama işaretleri gibi özel işaretleri de öğrenmelisiniz.
Özel matbaa makineleri kullanılarak basılan kabartma kitaplar da görme engellilerin faydalanabildikleri materyallerdir.
Mesela sol en üstteki nokta kabartıldığında bu karakter ‘a’ harfini ifade etmektedir. Ama bu karakterden önce sol alttaki noktanın ve sağdaki 3 noktanın kabartıldığı ‘sayı’ işareti varsa, aynı karakter ‘1’ rakamını ifade etmek amacıyla kullanılmıştır. Alfabedeki karakterleri öğrendikten ve yazmak amacıyla kullanacağınız aracın kullanım şekli hakkında bilgi edindikten sonra Braille Alfabesini kullanarak okumanız ya da yazmanız mümkün olacaktır.