‘’Edat nedir?’’ sorusuna en anlaşılır şekilde cevap verilmelidir. Edat, tek başına cümlenin dışında kullanıldığında herhangi bir anlam taşımaz, ancak cümlede kullanıldığında isimlerle ya da isim soylu olan kelimeler ile anlam bağı kurabilen sözcüklerdir. Edatların anlamlı hale gelebilmeleri için cümlede kullanılmaları gerekir. Edatlar cümle içerisinde yer alan sıfatlarla, isimlerle, zamirlerle edat grubu oluşturabilirler. Bu nedenle fiil ve isim gibi sözcüklere asıl, edatlara da yardımcı kelime denilir. Edatlar şu şekildedir: Gibi, ile, için, doğru, kadar, göre, beri, başka, dolayı, yana, öte, ötürü, sanki, nazaran, itibaren, rağmen, üzere, sadece, dek, yalnız, karşın, karşı, ancak…

Edatların Özellikleri Nedir?

Türkçe edatlar özellikleri bakımından konuyu anlayabilmek için son derece önemlidir. Bilinmesi gerekir ki edatlar için kullanılan diğer bir sözcük de ilgeç tir.

• Edat, bir ad ile öbekleşerek zarf ya da sıfat görevinde bulunabilir. Örnek: Aslan gibi delikanlı, baksanıza… Bu cümlede aslan isim, gibi edattır. İsim ve edatın birlikte bulunmasından dolayı sıfat öbeği oluşur.
• Edatlar iyelik eki aldıkları durumda ad gibi kullanılabilir. Örneğin: Bu kadarını herkes biliyor. Kadarını kelimesi iyelik ekini alarak ad gibi kullanılmıştır.
• Edatlar tek başına veya başka sözcükler ile öbekleşip tümleç, nesne, yüklem görevinde kullanılır. Örneğin: Genç kadın çocuk gibi ağlıyor. Çocuk gibi sözcükleri bir araya gelerek zarf tümleci oluşturmuştur.
• Edatlar cümleden çıkarıldığı takdirde cümlenin anlamında bozulma ya da daralma oluşur. Edatları bağlaçlardan ayıran en önemli özelliklerden birisi de budur. Bilindiği üzere bağlaçlar cümleden çıkarıldığında anlamda daralma ya da bozulma meydana gelmez.
• Edatlar bazen isim tamlaması ile tamlama unsurundan birisi olabilir. Örneğin: Bunun kadarını hiç kimse görmemiştir. Bunun kadarını sözcükleri tamlama unsuru olmuştur.
• ‘’Ancak, yalnız karşı’’ gibi edatlar başka şekilde sözcük türleri olarak da kullanılmaktadır. Bu sözcüklerde tür belirleyebilmek için cümlede kazanmış oldukları anlamlara bakılmalıdır. Örneğin: Bu kitap yalnız bende var. Yalnız kelimesi edattır. İşiniz sabaha ancak biter. Ancak kelimesi zarftır.

Edat gibi konular mantık kadar ezber de gerektirmektedir. Konuyu daha iyi anlayabilmek için kurallar anlayarak ezberlenmelidir.

Edat Çeşitleri (Türleri) Nelerdir?

Edat türleri sayıca fazladır. Edat konusunu daha iyi anlamak için türleri tek tek incelemek şarttır.

• İle: Her zaman edat olarak görülmez. Eğer ‘’ve’’ anlamı veriyorsa bağlaçtır, bunun dışında edat halindedir. Edat hali için örnek: Köpekleriyle, kedileriyle çok mutlu. İle ekleri çıkarılınca anlam değişiyor bu nedenle edattır.
• Gibi: Her durumda edattır. Örneğin: Annesi gibi çalışkan.
• İçin: Her zaman edattır. Örneğin: Gezmek için geldik.
• Kadar: Her zaman edattır. Örneğin: 5 kadar öğrenci geldi.
• Denli: Her zaman edattır. Örneğin: Bu denli ağlama.
• Sanki: Her zaman edattır. Örneğin: Sanki kar yağacak.
• Sadece: Cümlede ‘’ama’’ anlamındaysa bağlaç, onun dışında edattır. Örneğin: seni sadece ben dinledim. Burada edattır. Koş sadece kendini gereğinden fazla yorma. Ama anlamında kullanıldığından bağlaçtır.
• ‘’Ancak, Yalnız, Tek, Bir, Bir tek’’: sadece anlamında olduğu için edattır.
• Âdeta – Tıpkı: Her zaman edattır.
• Mi: Her zaman için edattır, her zaman ayrı yazılmalıdır.

‘’Bile’’ Sözcüğü Edat Mıdır?

Bile edatı çoğunluk tarafından bağlaç olarak bilinse de aslında tam anlamıyla öyle değildir. Bile, aynı zamanda cümleye -da, -de, -dahi anlamları kattığı için edattır. Örnek: Soruyu Tarık bile çözebildi. Burada dahi anlamı kattığı için kesinlikle edat halindedir.

Edatlar Arasında ‘’İçin’’ Yer Alır Mı?

İçin kelimesi iki yargıyı birleştirmediğinden edat görevindedir. Örneğin: Şubat ayı benim için hüzün demektir. Burada için edatı görecelik anlamı katmıştır.

‘’Öyle’’ Sözcüğü Edat Mıdır?

Edat tek başına bir anlam ifade etmeyen ama cümle içerisinde kullanılınca anlam kazanan sözcüklerdir. Bu nedenle ‘’öyle’’ sözcüğü edattır. Örneğin: Öyle değil, durum farklı.

Benzetme Edatı Nedir ve Nasıl Kullanılır?

Benzetme edatı, kullanılan unsurlar arasında benzerlik kuran sözcükler veya eklerdir. Benzetme edatları şu şekildedir: tek, gibi, benzer, andırır, nitekim, sanki, kadar, misal, adeta, nisbet, tıpkı, meğer ki. Örnek: Kadının çelik gibi bileği vardı. Sanki gündüz olmuş.

‘’Mi’’ Soru Edatının Kullanımı

Mi soru edatı, farklı anlam ilgileri kurarak kullanılır. Mi soru edatı ek alabilir. Örneğin: Anneniz Ankara’dan söndü mü? Karanlık mı karanlık bir gökyüzüydü.

‘’Sanki’’ Edatı ve Kullanımı

Sanki bir benzetme edatıdır. Bu edat türü ‘’san’’ ve ‘’ki’’ nin birleşimi ile meydana gelmektedir. Bu edat sanmak, zannetmek anlamlarıyla bulunur. Örneğin: Sanki gündüz olmuş. Sanki bütün suç benim. Örneklerde verildiği gibi, zannetmek anlamı içerir.

Konuyu Pekiştirmek için Edat Örnekleri

Edatlara örnek olarak şu cümleler verilebilir:

• Bu tiyatro salonuna Mehmet abi gibi her gün onlarca kişi geliyor.
• Sanki gökyüzüne çıkmış gibi bir ifade var yüzünde.
• Bizim ev sizinkine göre daha lüks.
• Sen gidene kadar otobüs kaçtı.
• Akşama doğru okulda buluşalım.
• Bisiklet ancak iki kişi alır.
• Seni bu denli önemsediğimi ben bile bilmiyordum.