Ermenice olarak bilinen dil, Hint Avrupa dil ailesine ait olan bir dildir. Ermenistan, İran ve Türkiye’de yaşayan Ermenilerin yanı sıra, Diaspora olarak adlandırılan ve sayılan ülkelerin dışında kalan, çeşitli ülkelerde yaşayan Ermenilerin basılı yayın organlarında, kiliselerinde, kendi okullarında kullandıkları bir dildir. Sayılan ülkeler dışında ve Diaspora kavramı içinde kalan ülkeler arasında Rusya, Fransa ve Amerika Birleşik Devletleri gibi ülkeler bulunmaktadır. Ermenistan dışında yaşamakta olan Ermeni sayısının, bu ülkede yaşayan Ermeni sayısından çok daha fazla olduğu kabul edilmektedir.

Ermeni dili 1800’lü yıllara kadar edebiyat dili olarak kullanılan Klasik Ermeniceyi anlatan bir ifade olarak kabul edilebilir. Ama sonraki dönemlerde Doğu Ermenicesi ve Batı Ermenicesi olarak bilinen iki farklı lehçesi gelişti. Doğu Ermenice lehçesi, Ermenistan ve Dağlık Karabağ Cumhuriyetinin resmi dili olan ve oralarda kullanılan Ermeni lehçesidir. Batı Ermenicesi ise Diasporada ve Türkiye’de kullanılan lehçe olarak görünmektedir. Ülkemizde de kullanılan Batı Ermeni lehçesi, UNESCO tarafından yıllık olarak yayınlanan Tehlikede olan Dünya Dilleri Atlasında yapılan sınıflandırmaya göre, ‘kesinlikle tehlikede olan bir dil’ statüsünde değerlendirilmektedir.

Ermeni Edebiyatının gelişmesi, uygun bir alfabenin kullanılması ile başlamıştır. Dile uygun bir alfabe bulmak isteyen Aziz Mesrop Maştots ve öğrencileri, Diyarbakır, Urfa ve Samosat şehirlerine giderek farklı dillerdeki el yazmalarını incelemiş ve 405 yılında Ermeni harflerini, Ermeni Alfabesini ortaya çıkarmışlardır. Bu sayede Ermeni kültür-sanat hayatı hızla gelişmeye ve özellikle edebiyatın altın çağı olarak anılan döneme girmeye başlarlar. Ama Kırapar yani Eski Ermenice olarak yazılmış olan eserler, günümüzde sadece bazı din âlimlerinin anlayabildiği bir dildir. Edebiyat dilinin gelişmesinin bir başka önemli sonucu ise Doğu Ermeni Lehçesi ile Batı Ermeni Lehçesi arasındaki ayrımın daha da belirginleşmesi ve Farsçanın bir lehçesi olduğu düşünülen dilin aslında özgün bir Hint-Avrupa dili olduğunun anlaşılması olmuştur.

Dilin ve kullanılan alfabenin en ilginç yönü ise, alfabeyi icat eden ya da oluşturan kişinin tam olarak kim olduğunun bilinmesidir. Dünya üzerindeki alfabeler üzerinde bu özelliği taşıyan tek alfabedir. Bu alfabenin ülkemiz açısından önemi ise, Osmanlı döneminde basılan ilk kitabın Ermeni alfabesi ile basıldığının bilinmesinden ileri gelmektedir. Dolayısıyla Türk tarihinde kullanılmış olan alfabelerden birisi olarak kabul edilebilir, birçok tarihi belgenin ve çeşitli eserlerin kaydedildiği bir dil ve alfabe olmuştur. Türkçe ve Ermenice dillerinden birbirine geçen ve halen kullanılan birçok kelime olduğu da bilinmektedir. Yaygın bir dil olmamasına rağmen, Boğaziçi Üniversitesi programında yer alan, okutulmaya devam eden bir dil ve aynı zamanda alfabe olarak görünmektedir.

Ermeni alfabesindeki harfler, okunuşları ve Latin alfabesindeki karşılıkları.

Tabloda Ermeni Alfabesindeki harfler, Doğu Ermeni lehçesinde ve Batı Ermeni lehçesinde kullanılma biçimleri, Latin alfabesindeki karşılıkları ve son sütunda da sayısal değerleri yer almaktadır. Bu tabloya bakarak yazmak istediğiniz aslen Türkçe olan kelimeleri, isimleri Ermeni Alfabesi kullanarak yazma şansınız olacaktır.