Kıpti olarak adlandırılan halk, Mısır bölgesinde yaşayan halka verilen bir isimdir. Şöyle ki; Büyük İskender’in Mısır’ı almasından ve İskenderiye şehrini kurmasından sonra Yunanlılar ile iletişime geçmişlerdir. Roma döneminde koyulan çok ağır vergiler altında ezilen halk, M.S. 46 yılından itibaren Hrisitiyanlığa geçerler. İşte Hristiyan olan eski Mısır halkına verilen ad Kıpti olarak bilinmektedir. Bugün Mısır’da yaşayan Kıpti sayısının 15 milyon civarında olduğu bilinmektedir.

Kıpti kelimesi aigyptos sözcüğünden türetilmiştir. Bu sözcük ise Mısır’ın başkenti olan Hikaptah kelimesinden türemiştir. Bir diğer görüş ise aigyptos kelimesinin Aigos İptios bileşik teriminden türediğini belirtmektedir. Bu bileşik terim Ege’den sonraki anlamına gelmektedir. Bu da Yunanistan’dan bakış açısıyla Ege’nin bitiminden sonra ortaya çıkan Mısır’ı ifade etmektedir. Kökeni hakkında farklı düşünceler olsa da Kıpti kelimesinin Mısır halkını simgelediği konusunda şüphe yoktur. Genel olarak Hristiyan Mısırlıları nitelemek için kullanılmaktadır. Ama eski Mısır dili, Antik Mısır dili de Kıptice olarak anılabilmektedir.

Kıpti alfabesi ilk 16 harf

Kıpti halkının Antik Mısır döneminden günümüze kadar konuşmaya devam ettiği dile ise Kıptice adı verilmektedir. Bu dilin yazımında kullanılan yazı sistemi ise Kıpti alfabesi olarak bilinir. Kıpti alfabesi Kıpti halkının etkileşime geçtiği Hellenistik kültürden, Yunanlılardan esinlenerek oluşturulmuş bir alfabedir. Alfabede bulunan 32 harfin 24 tanesi Yunan alfabesinden alınmıştır. Kalan harfler ise Mısır hiyerogliflerinin yazı çeşitlerinden biri olan demotik yazıdan alınmıştı. Gerçi demotik yazı bir el yazısıydı ve daha çok özel yazışmalarda kullanılıyordu. Mısır alfabesi kullanılarak yazılsa da okunaksız olması ve bazı gelenekleri devam ettirmemesi nedeniyle, yazıların hiyeroglif metinler haline getirilmesi geleneğini zayıflattığı söylenir. Diğer yazı türleri ve gelişimleri ne yönde olursa olsun; Kıpti alfabesi, Yunan alfabesi ile Mısır Alfabesinin karışımı olarak ortaya çıktı ve uzun yıllar boyunca kullanıldı.

Kıpti alfabesi 17-32. harfler

Kıpti alfabesi başlangıçta Kıpti halkının yeni dinlerinin kitaplarını ve dini yazışmaları, eserleri yazmak amacıyla kullanılmıştı. Ama yaygınlaştı ve tüm Kıpti halkı tarafından kullanılmaya başladı. Kıpti edebiyatı olarak bilinen tür, Antik Mısır dönemine dayandırılmaktadır. Dolayısıyla 5 bin yıllık bir dönemi kapsar. Ama Hristiyanlığa geçen Kıpti halkı tarafından o dönemden günümüze kadar gelen süreç içinde verilen edebi eser sayısı çok fazla değildir. Bu nedenle Kıpti alfabesi kullanılarak yazılan edebi eser sayısı da fazla değildir. Bunun önemli nedenlerinden bir tanesi Kıpti halkının tarihi boyunca zulme uğraması, boyunduruk altında kalması gösterilebilir. Roma İmparatorluğu döneminde Hristiyan oldukları için baskıya uğradılar. Bizans döneminde ise Katolik Kilisesi tarafından kabul edilmeyen, sapkın bir mezhep olarak düşünülen bir mezhep oldukları için baskı gördüler. Arap hâkimiyetinde birkaç yüzyıl rahat yaşadılar ama Haçlı Seferleri döneminde hem Araplardan hem de sapkın olduklarını düşünen Haçlılardan zulüm gördüler. En rahat oldukları dönem ise gayrimüslim vergilerinden bile muaf tutuldukları Osmanlı dönemi olarak gösterilebilir. Hatta bu dönemde devletin yönetim organlarında üst kademelere kadar çıkmayı başardılar. Yine de Kıpti alfabesi ile yazılan eserlerin sayısında önemli bir artış olmadı. Bu alfabe daha çok dini metinleri ve din adamları tarafından tutulan kayıtları tutmaya yarayan bir alfabe olarak kullanılmaya devam etti.