Kürt topluluğu tarih boyunca farklı alfabeler kullanmıştır. Arap Alfabesi, Êzidi alfabesi, Latin Alfabesi, Kiril Alfabesi gibi alfabeler ise az sayıda kişi tarafından kullanılıyor olsa da günümüzde de kullanılmakta olan alfabelerdir. Bunlar dışında Kürtlerin tarihte kullandığı düşünülen ya da öyle olduğu iddia edilen Med alfabesi, Yezidi alfabesi, Pehlevi alfabesi, Arami alfabesi, Avesta alfabesi, Masi Sorati alfabesi gibi farklı alfabeler bulunmaktadır. Bu alfabeler arasında sadece 31 harften oluşan Yezidi alfabesi özgün bir alfabe olarak bilinmektedir. Bunun dışında kalan alfabeler Kürt topluluklarının birlikte yaşadıkları diğer uluslar tarafından kullanılan alfabelerdir. Yezidi alfabesi ise Arap alfabesinden esinlenerek hazırlanmış olan ve benzer şekilde sağdan sola doğru yazılan bir alfabeydi. Ama önemli Kürt aydınlarının eserlerini kaleme aldıkları alfabelerin Arap ve Latin alfabeleri olduğu görülebilir. Özellikle İslamiyetin yayılması ile birlikte özgün bir alfabe geliştirme ihtiyacı hissedilmemiştir. Süryanilerin de kısıtlı bir şekilde olsa da kendi alfabelerini kullanarak Kürtçe yazdıkları görülmüştür
Arap alfabesi, Irak ve İran’da yaşayan Kürtler tarafından kullanılan alfabedir. Kürtçe diline uyumlu hale getirilen bu alfabe Soranî alfabesi olarak bilinmektedir. Latin Alfabesi ile birlikte Kürt toplulukları tarafından en çok kullanılan alfabedir. Arap alfabesinden esinlenerek hazırlanan ilk Kürt alfabesinin 1909 yılında Xelîl Xeyalî tarafından hazırlanan Elifbayê Kurmancî alfabesi olduğu düşünülmektedir. Orta Asya’da ve eski Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği cumhuriyetlerinde yaşayan Kürtler ise Kiril Alfabesini kullanmaktadır.
Bu alfabeler arasında en çok kullanılan ve Bedirhan alfabesi, Kurmancî, Hawar ya da Bedirxan alfabesi olarak isimlendirilen alfabe ise Türkiye’de ve Suriye’de bulunan Kürtler tarafından kullanılmaktadır. 1932 senesinde Celadet Ali Bedirhan tarafından ve Latin alfabesinden esinlenerek hazırlanmıştır. Kürt toplulukları tarafından kullanılan evrensel alfabe olduğu söylenebilir. Bu alfabede 31 harf yer almaktadır. Söz konusu 31 harf ‘A B C Ç D E Ê F G H I Î J K L M N O P Q R S Ş T U Û V W X Y Z’ harfleridir. Türk Latin alfabesinde bulunan ‘Ö’ harfi Kürtçe’de kullanılmamaktadır. Yine ‘İ’ harfi yerine ‘Î’ harfi ve ‘Ü’ harfi yerine ‘Û’ harfi kullanılmaktadır. Ayrıca Türk alfabesinden farklı olarak ‘X W Q’ harflerini içermektedir.
Özellikle Irak’ta Kürt-Latin alfabesine geçmek için tartışmalar yapılmaktadır.
Kürt dilbilimciler ve aydınlar tarafından yapılan tartışmalar farklı alfabelerin yerine tek bir alfabe kullanılması fikrini ortaya çıkartmıştır. Bu amaçla Yekgirtî ya da Yekgirtû adıyla bilinen bir alfabe oluşturulmuştur. Bu alfabe Bedirxan alfabesini temel alan ve Latin harfleri kullanılarak hazırlanan bir alfabedir. Söz konusu olan alfabe kullanılarak farklı coğrafyalarda yaşayan Kürt topluluklarının tamamının tek bir yazı sistemi kullanması hedeflenmektedir. Farklı devletlerde yaşayan, farklı kültürlerden etkilenen ve genellikle yaşadıkları ülkelerin alfabesini kullanan Kürt topluluklarının edebi alanda ve diğer alanlarda yakınlaşmasını sağlamak için bu yöntemden faydalanılması gerektiği düşünülmektedir.
(No Ratings Yet)
Loading...