Rusça, Hint-Avrupa dil ailesinin Slav dilleri grubunda yer alan ve bu grubun Doğu Slav dilleri kolunda bulunan bir dildir. Dünya üzerinde en çok konuşulmakta olan 7. Dildir ve Birleşmiş Milletler’in resmi dillerinden bir tanesidir. Çok sayıdaki Slav dili için geçerli olduğu gibi, Kiril alfabesini kullanarak yazılmaktadır. Rusça’yı yazmakta kullanılan Kiril Alfabesi ise, orijinal alfabenin Rusça’ya uyarlanması ile ortaya çıkan 33 harfli bir alfabedir. Antik Kiril Alfabesindeki harf sayısı 40 civarındadır ama yapılan düzenlemeler ile kullanılan harf sayısı azalmıştır.
Kiril alfabesinin kökeni, şu anda hem Ortodoks kilisesi hem de Katolik Kilisesi tarafından aziz ilan edilmiş olan Kiril ve Metodius isimli kardeşlere kadar uzanmaktadır. Ortodoks rahipler ve bilim insanları olan rahipler, Moravya Prensi Rastislav’ın Bizans İmparatorundan halkı Hristiyanlaştırma ve Slav dili üzerine çalışmak üzere yardımcılar göndermesini istemesi üzerine, Moravya’da görevlendirilmişlerdir. Slavların önderleri de olarak nitelendirilen ve Katolik Kilisesi tarafından ‘Avrupa’nın koruyucuları’ olarak nitelendirilmiş olan kardeşler, İncil’i Slav diline çevirir ve eski kaynaklar üzerinde araştırmalar yaparak çeşitli metinleri Slav dilinde yazarlar. Fakat bu çeviri işlerini yapmadan önce çeşitli araştırmalar yaparak Slav diline uygun bir alfabe olan Glagolitic alfabesini geliştirirler. 38 harfli bu alfabe, zaman içinde sadeleştirilerek günümüzde kullanılan Kiril Alfabesinin yani Rus alfabesinin atası olmuştur. Kiril alfabesinin ortaya çıkarılması konusunda ise bazı farklı görüşler vardır. Bazı kişiler Kiril ve Metodius kardeşlerin öğrencilerinin Kiril alfabesini ortaya çıkardığını bazı kişiler ise Bulgaristan’da hizmet veren Preslav Edebiyat Okulunda geliştirildiğini söylemektedirler. Ama Kiril ve Metodius kardeşler tarafından ortaya koyulan Glagolitic alfabesinin Kiril alfabesinin atası olduğu konusunda genel bir görüş birliği olduğu söylenebilir. Kiril Alfabesi bu alfabeden geliştirilmiş olsa da, Ortaçağ Yunan alfabesinden geliştirilmiş olsa da, Slav dillerinde kullanılan sesleri karşılayan ve yaklaşık 9-10. Yüzyıllardan beri kullanılan bir alfabe olarak kabul edilmektedir.
Günümüzde kullanılan Rus-Kiril Alfabesi, 33 harfli bir alfabedir.
Kiril Alfabesi, Rusya, Beyaz Rusya, Bulgaristan, Ukrayna, Moğolistan, Kazakistan, Tacikistan, Makedonya, Kırgızistan, Sırbistan gibi farklı ülkelerde kullanılan bir alfabedir. Ama standart bir alfabe kullanılmaz, yerel dildeki seslere uygun olarak bazı harfler eklenmiş ya da çıkarılmıştır. Alfabenin geniş kapsamlı olarak düzenlenmesi ise, 18. Yüzyıl başlarında Büyük Peter tarafından yapılan düzenlemedir. Bu düzenleme ile gerekli olmayan Yunan harfleri alfabeden çıkartılmıştır. 1918 yılında yapılan düzenleme ise alfabede bulunan diğer gereksiz harflerin de çıkarılmasını, alfabenin daha basit ve düzenli hale gelmesini sağlamıştır.
Kiril alfabesini kullanan milletlere ve ülkelere bakıldığında, Rusların hem sayıca hem de siyasal etki bakımından en önde bulunduğu görülür. 20. Yüzyılın siyaset oyununun önemli oyuncularından birisi olan Rusya, alfabenin ve dilin kullanımında çok etkili olmuş ve yaygınlaşmasını sağlamıştır. Dolayısıyla kullanılan Kiril alfabesi, Rus alfabesi olarak da anılmaktadır.
Rusça, eski dönemlerdeki kadar olmasa da yine de yaygın olarak kullanılan bir dildir. Eski Sovyet Cumhuriyetleri’nin bir kısmında hala resmi dil olarak kullanılmaktadır. Resmi dil olmasa bile, Eski Sovyet Cumhuriyetleri arasında yer alan ülkelerin halkının 3’te 2’si gibi bir kısmı tarafından konuşulmaktadır. Bu ülkelerin birçoğunun okullarında öğretilmeye devam eden bir dildir. Dolayısıyla Rusça ve Rus alfabesi olarak nitelendirilen alfabe, resmi dil ya da alfabe olmasa da, geniş bir alanda etkinliğini koruyan bir dil ve alfabe olarak görünmektedir. Günümüzde kullanılan Rus Kiril Alfabesi, 10 tanesi sesli, 21 tanesi sessiz ve 2 tanesi tonlama işareti olarak kullanılmakta olan toplam 33 harften meydana gelmektedir. Rus etki alanında bulunan devletlerde kullanılan Kiril alfabeleri de bu alfabeyi temel alarak oluşturulmuştur.
(No Ratings Yet)
Loading...